Quả bồ hòn có khả năng trong trị bệnh không?

Quả bồ hòn không chỉ được biết đến như một chất tẩy rửa mà còn có thể dùng làm dược liệu để chữa bệnh. Ít ai nhận ra công dụng này, và bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin chi tiết về tác dụng của bồ hòn.

• Thầy thuốc chia sẻ bài thuốc từ hoa đu đủ đực trị ho
• Món ăn bài thuốc hỗ trợ điều trị tiểu đường từ khổ qua
• Các bài thuốc chữa bệnh hiệu quả từ Rau Má

1. Đặc điểm sinh học của cây bồ hòn

Bồ hòn (còn gọi là vô hoạn, bòn hòn) thuộc họ Bồ hòn, là loại cây gỗ lớn, có chiều cao từ 5 đến 30m và khả năng chịu nước kém. Lá bồ hòn có dạng kép lông chim, mọc so le, với gân nổi rõ ở cả hai mặt. Gốc lá lệch, đầu lá nhọn và mép nguyên.

Hoa bồ hòn thường mọc thành chùm ở đầu cành, có màu xanh nhạt. Đài hoa ít lông, gồm 5 răng. Tràng hoa có hình trứng với 5 cánh, gốc tràng mang vảy ngắn và có lông. Hoa có 8 nhị, dài và cong hơn so với tràng. Bầu hoa được chia thành 3 ô, và cây bồ hòn ra hoa vào tháng 7 đến tháng 9.

Quả bồ hòn có hình cầu, dạng hạch, với lớp vỏ dày, khi chín có màu nâu, sần sùi và nhăn nheo. Trong quả chứa 1 hạt duy nhất, hình cầu, bóng và màu đen. Thịt quả dày và có vị đắng. Thời gian ra quả của cây bồ hòn thường vào tháng 10 đến tháng 12.

Cây bồ hòn phổ biến ở Ấn Độ, Sri Lanka, Malaysia, và ở Việt Nam, nó thường được tìm thấy ở các tỉnh miền Trung, Thái Nguyên, Tuyên Quang, Bắc Giang…

2. Thành phần hóa học và công dụng của quả bồ hòn

Phòng truyền thông Cao đẳng Y Dược TPHCM cập nhật và chia sẻ thông tin quả bồ hòn:

2.1. Thành phần hóa học

Phần thịt bên trong quả bồ hòn có dạng bột màu trắng, chứa chất vô định hình với 18% saponozit. Saponin trong quả này có dược tính mạnh, đặc biệt là Saponosid A, B, E. Hạt bồ hòn chứa 9-10% dầu béo.

2.2. Công dụng của quả bồ hòn

2.2.1. Công dụng theo Y học hiện đại

Chiết xuất từ quả bồ hòn có khả năng kháng khuẩn mạnh, ức chế nhiều loại vi khuẩn như Staphylococcus aureus, Corynebacterium diphtheriae, và Diplococcus pneumoniae. Ethanol trong chiết xuất còn giúp ngăn ngừa vi khuẩn bạch hầu và phế cầu khuẩn. Chiết xuất vỏ khô có tác dụng kháng nấm với C. glabrata và C. albicans. Việc áp dụng cao lỏng bồ hòn lên vùng da bị bỏng giúp vết thương nhanh lành mà không bị nhiễm trùng. Ngoài ra, bồ hòn cũng được sử dụng để giặt quần áo thay cho xà phòng.

2.2.2. Công dụng theo Y học cổ truyền

Theo Y học cổ truyền, bồ hòn có tính mát, vị đắng, tác dụng sát trùng, chủ yếu quy vào tỳ và phế. Hạt bồ hòn có thể chữa đau răng. Người dân Ấn Độ thường trộn vỏ bồ hòn với mật ong để chữa viêm phổi, trong khi người Nepal sử dụng vỏ tươi để điều trị nấm và ghẻ bằng cách đắp trực tiếp lên da.

3. Cách sử dụng dược liệu quả bồ hòn chữa bệnh

3.1. Hướng dẫn sử dụng

Sau khi thu hoạch, quả bồ hòn có thể để nguyên hoặc tách riêng hạt và vỏ. Quả nguyên thường được phơi khô để sử dụng. Nếu tách riêng, phần thịt có thể xâu vào que tre để sấy hoặc phơi khô. Hạt bồ hòn cũng cần được sấy khô trước khi dùng làm dược liệu. Liều dùng tối đa cho quả bồ hòn là 9g/ngày.

3.2. Một số bài thuốc dân gian từ quả bồ hòn

• Chữa viêm họng, viêm amidan

Nguyên liệu: 1 nắm nhỏ vỏ quả bồ hòn khô.

Cách thực hiện: Rửa sạch vỏ, sau đó nhai và nuốt nước, bỏ phần bã. Hoặc có thể sắc vỏ để lấy nước uống nhiều lần trong ngày.

Chữa nấm da, ghẻ lở, làm lành vết thương

Nguyên liệu: Vỏ quả bồ hòn, hạt củ đậu, bột diêm sinh (mỗi loại một lượng bằng nhau) và 1 thìa cà phê dầu lạc.

Cách thực hiện: Tán vỏ bồ hòn và hạt củ đậu thành bột mịn, trộn với 2 nguyên liệu còn lại cho đến khi sánh mịn, rồi bôi lên da 3 lần/ngày.

• Chữa tiểu nhiều, tiểu ra máu

Nguyên liệu: Vỏ quả bồ hòn.

Cách thực hiện: Sắc vỏ bồ hòn với một lượng nước vừa đủ, chắt lấy nước uống liên tục trong 2 tuần.

• Chữa hôi miệng, nhức răng

Nguyên liệu: 5g hạt bồ hòn.

Cách thực hiện: Giã nát hạt bồ hòn khô, nghiền thành bột mịn, pha thêm chút nước và súc miệng hàng ngày.

4. Lưu ý khi sử dụng quả bồ hòn

Theo Dược sĩ, giảng viên Cao đẳng Dược cần lưu ý sử dụng:

Quả bồ hòn có tính tẩy rửa mạnh, vì vậy cần tránh để dính vào mắt và không nên nuốt với số lượng lớn.

Thai phụ nên tránh sử dụng quả bồ hòn để chữa bệnh.

Không sử dụng quả bồ hòn trong chế biến thực phẩm.

Khi dùng quả bồ hòn làm chất tẩy rửa, hãy sử dụng ở nhiệt độ cao để giải phóng chất saponin. Sau khi tẩy rửa, hãy xả lại bằng nước lạnh để tránh việc quả bồ hòn tiết ra xà phòng. Sau khi giặt quần áo trắng bằng nước bồ hòn, nên giặt lại với xà phòng để ngăn ngừa ố vàng.

Vỏ quả bồ hòn sau khi sử dụng có thể được phơi khô và cho vào chậu cây để phân hủy tự nhiên, giúp bảo vệ môi trường.

Nước bồ hòn sau khi đun sôi để nguội chỉ nên để tối đa 1-2 tuần, tùy thuộc vào điều kiện thời tiết, để tránh tình trạng ôi thiu hoặc lên men.

Các bài thuốc từ quả bồ hòn được giới thiệu trên đây chủ yếu là theo kinh nghiệm dân gian và chưa có nghiên cứu khoa học nào xác minh về hiệu quả cũng như tính an toàn. Mọi trường hợp sử dụng quả bồ hòn để chữa bệnh cần có sự thăm khám và chỉ định từ bác sĩ chuyên môn.

Nguồn trinhduocvien.edu.v