DƯỢC LIỆU VỚI TÊN GỌI ĐÁNG SỢ – CÂY MẶT QUỶ

Cây Morinda umbellata L., còn được biết đến với các tên khác như cây mặt quỷ, Nhàu tán, Đơn mặt quỷ, Cây gạch, Dây đất, thuộc họ cà phê (Rubiaceae). Cây này thường được sử dụng trong việc điều trị hiệu quả mụn nhọt và dị ứng.

• Những bài thuốc đông y từ cây cần tây chữa bệnh hữu hiệu
• Bài thuốc dân gian trị rụng tóc từ nguyên liệu thiên nhiên hiệu quả
• Thầy thuốc chia sẻ bài thuốc từ hoa đu đủ đực trị ho

1. Đặc điểm thực vật

Cập nhật chia sẻ tại chuyên mục Cây thuốc: Cây mặt quỷ có hình dạng toả ra hoặc leo, cây có khả năng phát triển đến chiều cao tối đa khoảng 10 mét tùy thuộc vào điều kiện môi trường sống.

Lá của cây có hình trái xoan ngược rộng hoặc có thể thuôn, bầu dục, thậm chí có thể hình dải ngọn giáo. Đặc biệt, lá thường thót lại ở phần gốc, còn ở phần đầu thường nhọn mũi hoặc có đuôi. Kích thước của lá dao động rộng từ 2 đến 12,5 cm và chiều dài khoảng 4 cm. Mặt dưới của lá có thể mịn hoặc có lông, phần lá phía trên có 4-6 cặp gân phụ. Cuống lá dài khoảng 1 cm và gần gốc lá thường có lá kèm hình tam giác, cao từ 2 đến 5 mm.

Hoa của cây mặt quỷ được sắp xếp thành các đầu hoa có đường kính khoảng 6 mm. Những đầu hoa này thường nằm ở ngọn nhánh hoặc được sắp xếp thành các cụm hình tán. Hoa có màu trắng và có ống hoa có lông ở vùng cổ với 4 cánh tròn tạo thành thuỳ hoa.

Quả của cây mặt quỷ thường bao gồm những hạch dính nhau, tạo thành một cụm có hình dạng gần như cầu hoặc hơi dẹp. Bề mặt của quả có kết cấu sù xì với phần nhân bên trong cao khoảng 4 mm và dày khoảng 2 mm. Mỗi quả hạch có chứa một hạt duy nhất.

2. Thành phần hóa học

Anthraquinones: có tính kháng khuẩn và có tác động tới hệ tiêu hóa. Một số anthraquinones phổ biến trong cây mặt quỷ bao gồm damnacanthal và lucidin.

Glucosides: chứa đường glucose kết hợp với các phần khác của phân tử. Trong cây mặt quỷ, glucosides có thể có vai trò trong tác động lên hệ thần kinh và hệ tiêu hóa.

Phenolic compounds: có tính chống oxy hóa và kháng khuẩn.

Flavonoids: có tính chất chống viêm, chống oxy hóa và tương tác với các phản ứng sinh học trong cơ thể.

Alkaloids: Một số cây mặt quỷ cũng chứa các alkaloid nhưng ít phổ biến và không được tìm thấy trong mọi loài.

Triterpenoids: Đây là các hợp chất có cấu trúc dẫn xuất từ terpenoid thường có tính kháng viêm và kháng khuẩn.

Polysaccharides: giúp hỗ trợ hệ miễn dịch và cung cấp năng lượng cho cơ thể.

Tanins: chống viêm và làm sẹo.

Cần lưu ý rằng sự hiện diện và tỷ lệ của các thành phần này có thể thay đổi tùy theo loại cây mặt quỷ và điều kiện môi trường sống.

3. Bào chế làm dược liệu

Trong Đông y, người ta tận dụng rễ và lá của cây mặt quỷ để làm thuốc.

Lá và thân cây: Cả lá và thân cây đều có thể được thu hái suốt cả năm. Lá cây được sử dụng dạng tươi để đắp ngoài da.

Rễ: Rễ thường được thu hoạch vào mùa xuân hoặc mùa thu. Sau khi đào lên đem rửa sạch để loại bỏ tạp chất và thu hoạch rễ con. Rễ sau đó được ngâm trong nước ấm để làm sạch, sau đó cắt ngắn và đem phơi khô dưới ánh nắng mặt trời hoặc trong môi trường thoáng mát. Thường thì không cần chế biến phức tạp tuy nhiên, tùy thuộc vào tình trạng bệnh lý cụ thể, rễ có thể được sao vàng hoặc đem tẩm rượu để sử dụng.

4. Bài thuốc dân gian

Dùng lá cây điều trị mẩn ngứa:

Chuẩn bị 1 nắm lá cây mặt quỷ. Sau đó, đem dược liệu rửa sạch và giã nát. Có thể xoa nhẹ hỗn hợp này lên vùng da bị mẩn ngứa. Ngoài ra, có thể kết hợp sắc phần thân rễ của cây để lấy nước uống, với liều lượng sử dụng là 10 – 15g mỗi ngày.

Bài thuốc chữa đau nhức xương khớp từ cây mặt quỷ:

Bài thuốc 1: Hòa 10g dược liệu mặt quỷ, 10g vỏ cây xà cừ và 15g rễ cây đinh lăng cùng với 600ml nước. Sắc trên lửa nhỏ để thu lấy 200ml thuốc. Lọc bỏ bã và chia thành 2 lần dùng để uống sau bữa ăn trưa và bữa tối. Dùng liên tục trong 10 ngày.

Bài thuốc 2: Cho 12 – 20g cây mặt quỷ vào ấm, sắc lấy nước và bỏ bã. Uống thay thế nước trà hàng ngày.

Bài thuốc chữa giun sán và kiết lỵ:

Chuẩn bị 10 – 16g vỏ rễ của cây mặt quỷ. Rửa sạch vỏ rễ và đem đun sôi cùng 1 lít nước ấm. Sắc lấy 300 mL thuốc, loại bỏ phần bã và chia thành 3 lần uống trong ngày. Dùng trong vòng 1 tháng.

5. Những lưu ý khi sử dụng cây mặt quỷ làm dược liệu

Tư vấn y tế: Trước khi sử dụng cây mặt quỷ hoặc bất kỳ loại dược liệu nào, nên tham khảo ý kiến bác sĩ, dược sĩ Cao đẳng Dược hoặc chuyên gia y tế. Họ có thể đưa ra đánh giá về tình trạng sức khỏe của bạn và xác định liệu pháp phù hợp.

Liều lượng: Tuân thủ liều lượng được đề xuất trong các hướng dẫn sử dụng. Không vượt quá liều lượng hoặc thay đổi liều lượng mà không có sự hướng dẫn của chuyên gia y tế.

Kiểm tra tác dụng phụ: Theo dõi cẩn thận những tác dụng phụ có thể xuất hiện sau khi sử dụng cây mặt quỷ. Nếu có bất kỳ phản ứng dị thường nào như dị ứng, tiêu chảy, hoặc khó thở, ngưng sử dụng ngay lập tức và tìm kiếm sự hỗ trợ y tế.

Phối hợp với thuốc khác: Nếu bạn đang sử dụng bất kỳ loại thuốc nào khác, hãy thảo luận với bác sĩ về việc sử dụng cây mặt quỷ cùng lúc. Có thể xảy ra tương tác không mong muốn giữa cây mặt quỷ và thuốc khác.

Người dùng đặc biệt: Đối với những người mang thai, cho con bú, trẻ em, người già và những người có vấn đề về sức khỏe, việc sử dụng cây mặt quỷ cần được hỏi ý kiến bác sĩ.

Xuất xứ và chất lượng: Mua dược liệu từ nguồn tin cậy và đảm bảo chất lượng sản phẩm. Cân nhắc nguồn gốc, quá trình thu hái, chế biến và lưu trữ của cây mặt quỷ.

Tổng hợp thông tin: Tìm hiểu thêm về cây mặt quỷ, tác dụng, cách sử dụng và tác động có thể có. Thông tin tự nhiên và y học cổ truyền là quan trọng để hiểu rõ về dược liệu mà bạn đang sử dụng.

Sự thận trọng: Khi không rõ về cách sử dụng hoặc không có thông tin đáng tin cậy, hạn chế việc sử dụng cây mặt quỷ. Sự thận trọng luôn là điều quan trọng để đảm bảo an toàn và tránh rủi ro không mong muốn.