Thuốc Methotrexate điều trị thấp khớp,ung thư.Những lưu ý khi sử dụng.

Thuốc Methotrexate là một loại thuốc được sử dụng trong điều trị một số bệnh, bao gồm bệnh viêm khớp dạng thấp (rheumatoid arthritis), bệnh viêm khớp dạng xương chứng (psoriatic arthritis), bệnh viêm ruột tiểu khớp (inflammatory bowel disease), bệnh lupus ban đỏ (systemic lupus erythematosus), và một số loại ung thư như ung thư cổ tử cung, ung thư vú, và ung thư máu.

Thuốc viên Methotrexate

Methotrexate hoạt động bằng cách ức chế một enzyme gọi là dihydrofolate reductase, từ đó làm giảm hoạt động của tế bào ung thư và hệ thống miễn dịch. Nó có thể giảm viêm, kiểm soát triệu chứng bệnh viêm khớp, và ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư.

Thuốc Methotrexate có thể được dùng qua đường uống (thuốc dạng viên hoặc siro) hoặc tiêm tĩnh mạch. Liều lượng và thời gian sử dụng thuốc sẽ phụ thuộc vào loại bệnh và tình trạng sức khỏe của bệnh nhân. Việc sử dụng Methotrexate cần được theo dõi chặt chẽ bởi bác sĩ và không nên tự ý tăng hoặc giảm liều lượng.

Công dụng -Chỉ định của Methotrexate

Methotrexate có nhiều công dụng và chỉ định trong lĩnh vực y tế. Dưới đây là một số công dụng chính của Methotrexate:

1. Điều trị bệnh viêm khớp dạng thấp (rheumatoid arthritis): Methotrexate được sử dụng làm thuốc chủ đạo trong điều trị bệnh viêm khớp dạng thấp. Nó giúp kiểm soát triệu chứng như viêm, đau và sưng tại các khớp, và ngăn chặn sự tiến triển của bệnh.
2. Điều trị bệnh viêm khớp dạng xương chứng (psoriatic arthritis): Methotrexate cũng được sử dụng để điều trị bệnh viêm khớp dạng xương chứng, một loại viêm khớp kết hợp với bệnh da ban đỏ (psoriasis).
3. Điều trị bệnh viêm ruột tiểu khớp (inflammatory bowel disease): Methotrexate có thể được sử dụng trong điều trị viêm ruột tiểu khớp, bao gồm bệnh viêm ruột non (Crohn’s disease) và viêm đại tràng (ulcerative colitis), khi các biện pháp điều trị khác không hiệu quả.
4. Điều trị bệnh lupus ban đỏ (systemic lupus erythematosus): Methotrexate có thể được sử dụng như một phần của phác đồ điều trị cho bệnh lupus ban đỏ, một bệnh tự miễn diễn tiến.
5. Điều trị ung thư: Methotrexate có khả năng ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư. Nó có thể được sử dụng trong điều trị một số loại ung thư, bao gồm ung thư cổ tử cung, ung thư vú, ung thư máu như bệnh bạch cầu (leukemia) và nhóm lymphoma.

Ngoài ra, Methotrexate còn có thể được sử dụng trong một số tình huống khác như điều trị bệnh sỏi thận, bệnh hỗ trợ phôi thai (ectopic pregnancy), và trong điều trị bệnh da ban đỏ (psoriasis). Tuy nhiên, việc sử dụng Methotrexate phải tuân theo hướng dẫn và chỉ định của bác sĩ, và cần được theo dõi chặt chẽ để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

Tác dụng phụ của Methotrexate

 Dưới đây là một số tác dụng phụ thông thường của Methotrexate:

• Buồn nôn và nôn mửa: Đây là tác dụng phụ phổ biến nhất của Methotrexate. Nếu bạn gặp vấn đề này, có thể cần thay đổi lịch trình hoặc liều lượng thuốc.
• Tiêu chảy: Một số người có thể gặp vấn đề về tiêu chảy khi sử dụng Methotrexate. Bạn nên báo cho bác sĩ nếu tình trạng này kéo dài hoặc trở nên nghiêm trọng.
• Mệt mỏi: Methotrexate có thể gây ra cảm giác mệt mỏi và suy giảm năng lượng. Nếu bạn gặp tình trạng này, hãy nghỉ ngơi đủ, duy trì một lịch trình ngủ đủ giấc và hạn chế hoạt động căng thẳng.
• Tác động đến tế bào máu: Methotrexate có thể ảnh hưởng đến tế bào máu, gây ra giảm số lượng tế bào máu đỏ, tế bào máu trắng và tiểu cầu. Điều này có thể dẫn đến tình trạng suy giảm miễn dịch, dễ bị nhiễm trùng và xuất huyết. Bác sĩ sẽ theo dõi chức năng tế bào máu của bạn thông qua các xét nghiệm định kỳ.
• Tác động đến gan: Methotrexate có thể gây ra tác động đến gan, đặc biệt là khi sử dụng liều cao. Bác sĩ sẽ theo dõi chức năng gan của bạn thông qua các xét nghiệm máu định kỳ.
• Tác dụng phụ trên da: Một số người sử dụng Methotrexate có thể trải qua tác dụng phụ trên da như dị ứng, kích ứng da, hoặc quá mẫn. Hãy thông báo cho bác sĩ nếu bạn gặp các vấn đề này.

Ngoài ra, Methotrexate còn có thể gây ra tác dụng phụ khác như tác động lên hệ tiêu hóa (như viêm miệng, viêm loét dạ dày), tác động lên phổi, và tác động đến tóc (rụng tóc).

Những lưu ý khi sử dụng thuốc Methotrexate

Khi sử dụng thuốc Methotrexate, có một số lưu ý quan trọng mà bạn cần ghi nhớ:

1. Tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ: Luôn tuân thủ liều lượng, tần suất và cách sử dụng Methotrexate theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc nhà cung cấp chăm sóc sức khỏe. Không tăng hoặc giảm liều lượng một cách tự ý.
2. Liên hệ với bác sĩ về các vấn đề liên quan đến sức khỏe: Trước khi bắt đầu sử dụng Methotrexate, hãy thông báo cho bác sĩ về bất kỳ vấn đề sức khỏe hiện tại hoặc quá khứ của bạn, bao gồm các vấn đề về gan, thận, hệ tiêu hóa, hệ miễn dịch, hoặc bất kỳ vấn đề về máu nào.
3. Tránh mang thai và đảm bảo biện pháp tránh thai: Methotrexate có thể gây hại cho thai nhi và gây sảy thai. Nếu bạn đang mang thai, có kế hoạch mang thai hoặc cho con bú, hãy thông báo ngay cho bác sĩ để được tư vấn và hướng dẫn.
4. Tác dụng phụ và cảnh báo: Methotrexate có thể gây ra một số tác dụng phụ, bao gồm buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy, mệt mỏi, tăng nguy cơ nhiễm trùng, tác động lên tế bào máu, và tác động đến gan. Hãy theo dõi các triệu chứng không mong muốn và thông báo ngay cho bác sĩ nếu bạn gặp bất kỳ vấn đề nào.
5. Tương tác thuốc: Hãy thông báo cho bác sĩ về tất cả các loại thuốc, bổ sung, hoặc sản phẩm không kê đơn khác bạn đang sử dụng, bao gồm cả thuốc kê đơn, thuốc không kê đơn và các loại thuốc thảo dược. Methotrexate có thể tương tác với một số loại thuốc và gây ra tác dụng không mong muốn.
6. Kiểm tra định kỳ và theo dõi: Bác sĩ sẽ yêu cầu kiểm tra định kỳ và theo dõi sức khỏe của bạn trong quá trình sử dụng Methotrexate.

Bài viết –Sưu tam72 DS CKI Lý Thanh Long.

Giảng viên Khoa Dược Trường Cao Đẳng Y Dược Pasteur